Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Nagrody Księcia Ostrogskiego przyznane
Anna Radziukiewicz, 29 stycznia 2019
Arcybiskup Tirany Durres i całej Albanii Anastasios Yannoulatos, ks. Michael Quenot, prawosławny duchowny ze Szwajcarii, znawca ikony, prof. Andrzej Romanowski, polonista i publicysta, Jan Smyk, dziennikarz Polskiego Radia i społeczny działacz oraz Stowarzyszenie Ukraińskich Prawosławnych Dziennikarzy - to laureaci 30. edycji Nagrody im. Księcia Konstantego Ostrogskiego.
Nagroda jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w dziedzinie rozwoju duchowości, myśli, kultury prawosławnej oraz za działalność na rzecz zbliżania chrześcijan.
Kapituła nagrody obradowała 26 stycznia pod przewodnictwem Eugeniusza Czykwina, redaktora naczelnego Przeglądu Prawosławnego, wydawanego przez Fundację im. Księcia Konstantego Ostrogskiego.
Nagroda jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w dziedzinie rozwoju duchowości, myśli, kultury prawosławnej oraz za działalność na rzecz zbliżania chrześcijan.
Kapituła nagrody obradowała 26 stycznia pod przewodnictwem Eugeniusza Czykwina, redaktora naczelnego Przeglądu Prawosławnego, wydawanego przez Fundację im. Księcia Konstantego Ostrogskiego.
♦
Arcybiskup Tirany, Durres i całej Albanii Anastasios Yannoulatos za pracę misyjną o światowym formacie. Arcybiskup urodził się w 1929 roku w greckim Pireusie. Studiował teologię w Atenach, potem historię religii, misję, etnologię i afrykanistykę na niemieckich uniwersytetach. Studiował i poznawał wiele religii - hinduizm, buddyzm, taoizm, konfucjanizm, islam i religie afrykańskie. Zgłębiał je także w krajach ich pochodzenia i powszechnego występowania. Biegle włada starożytną greką, angielskim, francuskim, niemieckim, albańskim. Zna łacinę, włoski, hiszpański, rosyjski, suahili.
Ta intelektualna podbudowa jakby tworzyła z niego człowieka misji. W pełni ją wykorzystał - najpierw w strukturach światowego ruchu prawosławnej młodzieży Syndesmos, potem wszechprawosławnego centrum misyjnego Porefthendes, przewodnicząc mu.
W 1963 roku rozpoczął wielką pracę misyjną w Światowej Radzie Kościołów, przewodnicząc różnym strukturom misyjnym, dochodząc w 2006 roku do funkcji prezydenta tej organizacji oraz honorowego prezydenta Światowej Konferencji Religii dla Pokoju.
W Grecji założył Centrum Studiów Misyjnych Uniwersytetu w Atenach i kierował nim. Był dyrektorem Apostoliki Diakonia. W ramach tej organizacji rozwijał misję zagraniczną, sam wiele razy udając się z misją do Afryki wschodniej, gdzie zorganizował patriarszą szkołę Makariosa III arcybiskupa Cypru i nią kierował przez dziesięć lat. Wyświęcił 62 prawosławnych afrykańskich duchownych, przygotował katechetów, wspierał dzieło tłumaczenia Liturgii na cztery afrykańskie języki, umacniał 150 prawosławnych parafii i wspólnot, czuwał nad budową kilkudziesięciu cerkwi, powołał do życia siedem placówek misyjnych, kierował procesem tworzenia szkół i ośrodków medycznych.
Od 1992 roku jest zwierzchnikiem Cerkwi Albanii. Po latach ostrego komunizmu, zajął się jej wskrzeszaniem i odbudową. Przy arcybiskupie odtworzono ponad czterysta parafii. Powołano do życia akademię teologiczną, utworzono cerkiewne żłobki, przedszkola, szkoły, pięćdziesiąt ośrodków młodzieżowych. Podjęto się trudu budowy pięćdziesięciu nowych cerkwi, odbudowy sześćdziesięciu zabytkowych, renowacji stu sześćdziesięciu zniszczonych. Założono wydawnictwa, warsztaty i pracownie.
Arcybiskup wspiera nawet budowę i remonty dróg, mostów, wodociągów, przychodni lekarskich, hoteli, szkół. Dba o rozwój rolnictwa, kultury, ekologii, oświaty, pomocy społecznej.
W 2000 roku jego kandydaturę zgłoszono do Pokojowej Nagrody Nobla.
Zyskał uznanie w międzynarodowych kręgach. Osiemnaście uniwersytetów lub uniwersyteckich fakultetów nadało mu tytuł doktora honoris causa.
Jest człowiekiem spokojnym, pogodnym, pełnym dobroci i prostoty, dla którego najważniejszą kwestią jest umiłowanie chwały Bożej. Mówi, że misja jest konieczna, by nie ulec zatraceniu, bo zamykanie się chrześcijan w swojej grupie, dużej czy małej, prowadzi do samozagłady.
♦
O. Michel Quenot za popularyzację prawosławnej myśli teologicznej w Europie zachodniej i na całym świecie. Jest specjalistą z zakresu nauk humanistycznych i językoznawstwa. Brał udział w misji humanitarnej podczas wojny domowej w północnym Jemenie w Afryce. Na duchownego został wybrany w dojrzałym wieku przez lokalną wspólnotę prawosławną. Święcenia kapłańskie przyjął w 2003 roku z rąk metropolity Szwajcarii Jeremiasza (Kaligiorgisa). Jest proboszczem parafii prawosławnej Opieki Matki Bożej i św. Sylwana z Atosu we Fryburgu w Szwajcarii, która skupia wiernych różnych narodowości.
Międzynarodowe uznanie zyskał dzięki licznym pracom poświęconym zagadnieniom prawosławnej ikonografii. O. Michael Quenot podkreśla, że ikona ma istotny wpływ na duchowe życie człowieka. Wyrobieniu takiego poglądu sprzyjały zwłaszcza jego kontakty z o. Sofroniuszem (Sacharowem) z monasteru św. Jana Chrzciciela w Wielkiej Brytanii, który był uczniem św. Sylwana z Atosu.
O. Michel Quenot to autor 27 książek o teologii ikony, historii Kościoła, prawosławnej duchowości. Wiele z nich przetłumaczono m.in. na angielski, niemiecki, grecki, rosyjski, rumuński. Po polsku ukazały się: „Ikona. Okno ku wieczności”, „Zmartwychwstanie i ikona”, „Ikona i kosmos: inne spojrzenie na dzieło stworzenia”.
♦
Prof. Andrzej Romanowski za rozległe i głębokie studia nad wschodnim pograniczem literatury polskiej, za upowszechnianie myśli, popartej wielką erudycją, o różnorodności kultury Rzeczypospolitej, zwłaszcza literackiej. Śmiało mówi o bogatym komponencie ruskiej literatury w dziedzictwie Rzeczypospolitej, przełamując stereotyp o jej polsko-łacińskim monolicie. W ubiegłym roku została wydana jego książka (ss. 324) "Wschodnim pograniczem literatury polskiej. Od średniowiecza do oświecenia", w której analizuje literaturę tworzoną w mowie ruskiej, cerkiewnosłowiańskiej, potem tak zwanej prostej, wyrastającej z ruskiej, białoruskiej, ukraińskiej i rosyjskiej - wszystkie bowiem były językami twórczości w Rzeczypospolitej. Ta książka jest 27. tomem redagowanej przez Andrzeja Romanowskiego serii Biblioteka Literatury Pogranicza. Jest owocem zainteresowania literaturą pogranicza polsko-ukraińsko-białorusko-litewskiego.
Andrzej Romanowski jest profesorem zwyczajnym. Kieruje katedrą kultury literackiej pogranicza na wydziale polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, jest pracownikiem naukowym Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, gdzie jest członkiem Komitetu Nauk o Literaturze, od 2003 roku redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego, funkcję przejmując po wybitnym historyku i teoretyku literatury prof. Henryku Markiewiczu. Opublikował kilkanaście książek. Jest wytrawnym publicystą, od 1976 roku związanym z Tygodnikiem Powszechnym (w latach 1990-2002 etatowo), także z innymi pismami.
Jest odważny intelektualnie i moralnie. Sprzeciwia się fanatyzmowi, nietolerancji i przemocy. Buduje porozumienie między ludźmi i kulturami. Jest jednym z ideowych twórców III Rzeczypospolitej. Broni prawdy.
Został odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, medalem Zasłużony dla Tolerancji.
♦
Jan Smyk za łączenie zawodu dziennikarza radiowego z pracą społeczną na rzecz Cerkwi. Jest współzałożycielem cerkiewnego Bractwa św. św. Cyryla i Metodego, powstałego trzydzieści lat temu z błogosławieństwa metropolity Cerkwi w Polsce Sawy, wówczas arcybiskupa białostockiego i gdańskiego, przez cały czas pracując w jego zarządzie, obecnie jako wiceprzewodniczący zarządu głównego. To najbardziej zasłużone dla prawosławnych w Polsce stowarzyszenie posiada 11 oddziałów terenowych w całym kraju. Prowadzi przedszkole, szkołę podstawową i średnią, cykle wykładów w różnych miastach m. in. Wszechnicę Kultury Prawosławnej, wydaje Biuletyn Informacyjny, organizuje pielgrzymki, sprowadza do Polski relikwie najbardziej czczonych świętych np. św. Marii Magdaleny, św. Spirydona Trymifundzkiego. Jan Smyk współorganizuje te przedsięwzięcia. Za tę aktywność został nagrodzony m. in. Orderem Marii Magdaleny II stopnia.
Pracuje też w radzie parafii św. Jerzego w Białymstoku i dba o miejsca kultu w rodzinnej Dobrowodzie koło Kleszczel, współuczestnicząc w budowie cerkwi i kapliczki na źródle ze świętą wodą.
Jako radiowiec nagrał społecznie ze współpracownikami wiele płyt z muzyką cerkiewną.
Tworzy czołówkę polskich dziennikarzy radiowych. Uprawiając wszelkie formy dziennikarstwa, największe sukcesy osiągnął w reportażu radiowym, realizując ich kilkaset. Ich bohaterami są najczęściej ludzi ze wsi i miasteczek, zwłaszcza ze wschodu Polski, często prawosławni. Jego utwory wielokrotnie nagradzano w dorocznych konkursach w kraju i za granicą najwyższymi nagrodami, czterokrotnie były nominowane do Prix Italia. Posiada Złoty Mikrofon (1994). Otrzymał tytuł Radiowego Reportażysty Roku 2010.
Współpracował z rozgłośniami za granicą.
Wydał dwie autorskie płyty CD z unikalnymi reporterskimi nagraniami muzycznymi: "A oto gwiazda" i "Supraski Irmologion".
W końcu ubiegłego roku przygotował dla Polskiego Radia (zebrał i opracował) fundamentalne dzieło "Antologię polskiego reportażu radiowego" (ss. 408) a w nim o sztuce artystycznego reportażu radiowego oraz sylwetki czołówki polskiego reportażu radiowego. Do książki dołączono dwie płyty z 333 najlepszymi powojennymi utworami.
Jan Smyk sprawował funkcje kierownicze w radiu m. in. prezesa zarządu Polskiego Radia Białystok (2002 - 2006). Otrzymał wiele orderów m. in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
♦
Stowarzyszenie Prawosławnych Dziennikarzy Ukrainy za wkład w duchowe odrodzenie ukraińskiej Cerkwi i obiektywne przedstawianie sytuacji religijnej w państwie.
Trwający od początku lat dziewięćdziesiątych między strukturami rozłamowymi a kanonicznymi konflikt o świątynie w doświadczanej wojną, kryzysem ekonomicznym i społecznym zamętem Ukrainie, przeradza się w konflikt polityczno-religijny. Zaogniło go nadanie przez Patriarchat Konstantynopolitański rozłamowym, nieuznawanym przez ogół prawosławia, strukturom tomosu o autokefalii (niezależności) oraz przyjęcie przez ukraiński parlament ustaw, bezpośrednio ingerujących w wewnętrzne sprawy kanonicznej Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi. Wobec UPC, którą tworzy blisko trzynaście tysięcy parafii i ponad dwieście monasterów i która o autokefalię nie prosiła, formułowanych jest w prasie, także polskiej, wiele nieobiektywnych, świadczących o niezrozumieniu istoty problemu, opinii.
Stowarzyszenie Ukraińskich Prawosławnych Dziennikarzy, upowszechniając w internecie (www.spzh.news) dokumenty, opinie, reakcje, itp. hierarchów, duchownych, zwykłych wiernych, pozwala wyrobić samodzielny sąd o zachodzących w sferze religijnej procesach i ich podłożu.
Fot. Aleksander Wasyluk