Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Niedziela o Synu Marnotrawnym i katyzma poetycka „Objęcia ojcowskie…”
tłum. Katarzyna Ryżko, 12 lutego 2017
Katyzma poetycka po 3 pieśni w Niedzielę o Synu marnotrawnym:
Tekst cerkiewno-słowiański:
Объятия Отча отверсти ми потщися,
блудно иждих мое житие,
на богатство неиждиваемое взираяй щедрот Твоих Спасе,
ныне обнищавшее мое сердце не презри.
Тебе бо Господи, во умилении зову:
согреших, Отче, на небо и пред Тобою.
Tekst grecki:
Ἀγκάλας πατρικάς,
διανοῖξαί μοι σπεῦσον,
ἀσώτως τὸν ἐμόν,
κατηνάλωσα βίον,
εἰς πλοῦτον ἀδαπάνητον,
ἀφορῶν τοῦ ἐλέους Σου.
Νῦν πτωχεύουσαν,
μὴ ὑπερίδῃς καρδίαν·
σοὶ γὰρ Κύριε,
ἐν κατανύξει κραυγάζω.
Ἥμαρτον, σῶσόν με.
Tłumaczenie na rosyjski hierom. Ambrożego (Timrota):
Объятия отеческие открыть мне поспеши:
блудно я растратил жизнь мою,
на богатство неисчерпаемое милостей Твоих, Спаситель, взирая безучастно!
Ныне не презри обнищавшего моего сердца,
ибо к Тебе, Господи, в сокрушении взываю:
«Согрешил я, Отче, против неба и пред Тобою!»
Tłumaczenie na polski:
Objęcia ojcowskie pospiesz mi otworzyć,
marnotrawnie spędziłem moje życie,
na niewyczerpane bogactwo Twego miłosierdzia, Zbawco, patrząc,
teraz nie odrzuć zubożałego mego serca,
do Ciebie bowiem, Boże, wołam ze skruchą:
Ojcze, zgrzeszyłem na Niebo i przed Tobą!
Przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15, 11-32) jest czytana dwa tygodnie przed rozpoczęciem Wielkiego Postu, a wszystkie części Triodionu z niedzielnej służby poświęcone są zrozumieniu tej właśnie biblijnej historii. Należy wspomnieć, że w Triodionie Postnym zobaczymy kolejny kanon, poświęcony historii rozwiązłego syna – czytany jest on w drugą niedzielę Wielkiego Postu (a zatem jest on umiejscowiony symetrycznie do pierwszego kanonu względem Niedzieli przebaczenia win). Jak wszyscy dobrze wiemy, w drugą niedzielę Wielkiego Postu obchodzimy pamięć świętego Grzegorza Palamasa, arcybiskupa Tesalonik (1296-1359), lecz jest to święto dosyć późne, na pierwszym miejscu w niedzielnej służbie znajduje się kanon przypowieści o synu marnotrawnym, to ślady starszej lokalizacji czytań ewangelicznych. Ale wracając do dzisiaj…
Z tekstów liturgicznych zawartych w Triodionie Postnym w Niedzielę o synu marnotrawnym wybraliśmy niewielki tekst – katyzma poetycka po trzeciej pieśni kanonu na jutrzni „Objęcia ojcowskie…” Jako jeden z troparionów, ta katyzma poetycka (z drobnymi rozbieżnościami w tekście) znajduje się również w Psałterzu po pierwszej katyzmie. Z odśpiewania troparionu „Objęcia ojcowskie…” rozpoczynają się postrzyżyny do zakonu.
Jeśli otworzymy samą przypowieść o synu marnotrawnym, to zobaczymy, że składa się ona z dwóch historii: pierwszej o młodszym synu (ze szczęśliwym zakończeniem) i drugiej odnoszącej się do starszego syna (epizod z otwartym zakończeniem). Katyzma poetycka wprowadza nas w sam środek przypowieści – znajdujemy się prawie w finale historii młodszego syna. Po długiej tułaczce wraca do swego ojca, który przyjmuje go z otwartymi ramionami. Jednak w katyzmie poetyckiej moment spotkania jeszcze nie nastąpił, a wręcz przeciwnie, to właśnie on jest przedmiotem naszych modlitw. Identyfikując się z nierozsądnym synem, który odszedł z domu ojca do dalekiego kraju, uświadamiamy sobie ciężar swych grzechów, wynikających głównie z zapominamy o Bogu, a jednocześnie (w przeciwieństwie do postaci z przypowieści ewangelicznej) brak skruchy. Dlatego też prosimy miłosiernego Ojca o otwarcie swoich objęć, choć nie jesteśmy tego godni, ponieważ roztrwoniliśmy swoje życie; z obojętnością i zaniedbaniem odnosiliśmy się do tych prawdziwych bogactw, które przewidziane są każdemu członkowi Cerkwi Chrystusowej. Żałując tego, co zrobiliśmy (i nie zrobiliśmy!), uświadamiamy własne duchowe ubóstwo i zwracamy się do Boga i Zbawiciela z pokutną modlitwą młodszego syna: „Ojcze, zgrzeszyłem na Niebo i przed Tobą!”
Kończąc, chce zwrócić uwagę na dwa słowa cerkiewno-słowiańskie w rosyjskim tłumaczeniu katyzmy poetyckiej, które często są niewłaściwie rozumiane, ze względu na ich fałszywe podobieństwo do rosyjskich słów (są one nazywane fałszywymi przyjaciółmi tłumacza; Olga Aleksandrowna Siedakowa dedykowała im cały słownik). Pierwsze słowo, które występuje w katyzmie poetyckiej to szczedroty (щедроты), które nie powinno być łączone z rosyjskim przymiotnikiem szczedryj (щедрый) – hojny i rzeczownikiem szczedrost’ (щедрость) – hojność. Cerkiewnosłowiańskie szczedroty (щедроты) w rosyjskim tłumaczeniu hieromnicha Ambrożego to milost’ (милость) – miłosierdzie. Drugi fałszywy przyjaciel tłumacza – umilenie (умиление). Umilenije (умиление) nie jest „łagodnym, ciepłym uczuciem, podekscytowania czymś wzruszającym” jak donosi translator języka rosyjskiego. Cerkiewnosłowiańskie umilenie (умиление) – to raskajanije (раскаяние) - skrucha, sokruszenije (сокрушение) – żal. Tego typu pułapki czyhają na nas w wielu innych tekstach liturgicznych.
Duchowny Teodor Liudogowskij (Священник Феодор ЛЮДОГОВСКИЙ)
Za: www.nsad.ru
tłum. Katarzyna Ryżko
Tekst cerkiewno-słowiański:
Объятия Отча отверсти ми потщися,
блудно иждих мое житие,
на богатство неиждиваемое взираяй щедрот Твоих Спасе,
ныне обнищавшее мое сердце не презри.
Тебе бо Господи, во умилении зову:
согреших, Отче, на небо и пред Тобою.
Tekst grecki:
Ἀγκάλας πατρικάς,
διανοῖξαί μοι σπεῦσον,
ἀσώτως τὸν ἐμόν,
κατηνάλωσα βίον,
εἰς πλοῦτον ἀδαπάνητον,
ἀφορῶν τοῦ ἐλέους Σου.
Νῦν πτωχεύουσαν,
μὴ ὑπερίδῃς καρδίαν·
σοὶ γὰρ Κύριε,
ἐν κατανύξει κραυγάζω.
Ἥμαρτον, σῶσόν με.
Tłumaczenie na rosyjski hierom. Ambrożego (Timrota):
Объятия отеческие открыть мне поспеши:
блудно я растратил жизнь мою,
на богатство неисчерпаемое милостей Твоих, Спаситель, взирая безучастно!
Ныне не презри обнищавшего моего сердца,
ибо к Тебе, Господи, в сокрушении взываю:
«Согрешил я, Отче, против неба и пред Тобою!»
Tłumaczenie na polski:
Objęcia ojcowskie pospiesz mi otworzyć,
marnotrawnie spędziłem moje życie,
na niewyczerpane bogactwo Twego miłosierdzia, Zbawco, patrząc,
teraz nie odrzuć zubożałego mego serca,
do Ciebie bowiem, Boże, wołam ze skruchą:
Ojcze, zgrzeszyłem na Niebo i przed Tobą!
Przypowieść o synu marnotrawnym (Łk 15, 11-32) jest czytana dwa tygodnie przed rozpoczęciem Wielkiego Postu, a wszystkie części Triodionu z niedzielnej służby poświęcone są zrozumieniu tej właśnie biblijnej historii. Należy wspomnieć, że w Triodionie Postnym zobaczymy kolejny kanon, poświęcony historii rozwiązłego syna – czytany jest on w drugą niedzielę Wielkiego Postu (a zatem jest on umiejscowiony symetrycznie do pierwszego kanonu względem Niedzieli przebaczenia win). Jak wszyscy dobrze wiemy, w drugą niedzielę Wielkiego Postu obchodzimy pamięć świętego Grzegorza Palamasa, arcybiskupa Tesalonik (1296-1359), lecz jest to święto dosyć późne, na pierwszym miejscu w niedzielnej służbie znajduje się kanon przypowieści o synu marnotrawnym, to ślady starszej lokalizacji czytań ewangelicznych. Ale wracając do dzisiaj…
Z tekstów liturgicznych zawartych w Triodionie Postnym w Niedzielę o synu marnotrawnym wybraliśmy niewielki tekst – katyzma poetycka po trzeciej pieśni kanonu na jutrzni „Objęcia ojcowskie…” Jako jeden z troparionów, ta katyzma poetycka (z drobnymi rozbieżnościami w tekście) znajduje się również w Psałterzu po pierwszej katyzmie. Z odśpiewania troparionu „Objęcia ojcowskie…” rozpoczynają się postrzyżyny do zakonu.
Jeśli otworzymy samą przypowieść o synu marnotrawnym, to zobaczymy, że składa się ona z dwóch historii: pierwszej o młodszym synu (ze szczęśliwym zakończeniem) i drugiej odnoszącej się do starszego syna (epizod z otwartym zakończeniem). Katyzma poetycka wprowadza nas w sam środek przypowieści – znajdujemy się prawie w finale historii młodszego syna. Po długiej tułaczce wraca do swego ojca, który przyjmuje go z otwartymi ramionami. Jednak w katyzmie poetyckiej moment spotkania jeszcze nie nastąpił, a wręcz przeciwnie, to właśnie on jest przedmiotem naszych modlitw. Identyfikując się z nierozsądnym synem, który odszedł z domu ojca do dalekiego kraju, uświadamiamy sobie ciężar swych grzechów, wynikających głównie z zapominamy o Bogu, a jednocześnie (w przeciwieństwie do postaci z przypowieści ewangelicznej) brak skruchy. Dlatego też prosimy miłosiernego Ojca o otwarcie swoich objęć, choć nie jesteśmy tego godni, ponieważ roztrwoniliśmy swoje życie; z obojętnością i zaniedbaniem odnosiliśmy się do tych prawdziwych bogactw, które przewidziane są każdemu członkowi Cerkwi Chrystusowej. Żałując tego, co zrobiliśmy (i nie zrobiliśmy!), uświadamiamy własne duchowe ubóstwo i zwracamy się do Boga i Zbawiciela z pokutną modlitwą młodszego syna: „Ojcze, zgrzeszyłem na Niebo i przed Tobą!”
Kończąc, chce zwrócić uwagę na dwa słowa cerkiewno-słowiańskie w rosyjskim tłumaczeniu katyzmy poetyckiej, które często są niewłaściwie rozumiane, ze względu na ich fałszywe podobieństwo do rosyjskich słów (są one nazywane fałszywymi przyjaciółmi tłumacza; Olga Aleksandrowna Siedakowa dedykowała im cały słownik). Pierwsze słowo, które występuje w katyzmie poetyckiej to szczedroty (щедроты), które nie powinno być łączone z rosyjskim przymiotnikiem szczedryj (щедрый) – hojny i rzeczownikiem szczedrost’ (щедрость) – hojność. Cerkiewnosłowiańskie szczedroty (щедроты) w rosyjskim tłumaczeniu hieromnicha Ambrożego to milost’ (милость) – miłosierdzie. Drugi fałszywy przyjaciel tłumacza – umilenie (умиление). Umilenije (умиление) nie jest „łagodnym, ciepłym uczuciem, podekscytowania czymś wzruszającym” jak donosi translator języka rosyjskiego. Cerkiewnosłowiańskie umilenie (умиление) – to raskajanije (раскаяние) - skrucha, sokruszenije (сокрушение) – żal. Tego typu pułapki czyhają na nas w wielu innych tekstach liturgicznych.
Duchowny Teodor Liudogowskij (Священник Феодор ЛЮДОГОВСКИЙ)
Za: www.nsad.ru
tłum. Katarzyna Ryżko