Zostań przyjacielem cerkiew.pl
O Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów
Daniel Grygiewicz, 16 marca 2016
Liturgią Uprzednio Poświęconych Darów nazywamy nabożeństwo, podczas którego wierni przyjmują Święte Dary - Ciało i Krew Chrystusa poświęcone wcześniej w trakcie pełnej Boskiej Liturgii św. Bazylego Wielkiego lub św. Jana Złotoustego.
Geneza i sprawowanie
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa sprawowanie pełnej Liturgii, w skład której wchodzi poświęcenie Darów, odbywało się poprzez wspólny posiłek nazywany „wieczerzą miłości” i było dla ówczesnych wiernych uroczystym świętem. Liturgię, podczas której chleb i wino przemieniały się w Ciało i Krew Chrystusa, pierwsi chrześcijanie nazywali Paschą, ponieważ uczestniczyli w niej z uczuciami tak radosnymi, jak przy świętowaniu Zmartwychwstania. Na takie świętowanie Cerkiew nie mogła pozwolić w dni pokuty i srogiego, czterdziestodniowego postu, dlatego na Soborze w Laodycei postanowiono nie sprawować pełnej Liturgii w dni Wielkiego Postu za wyjątkiem sobót i niedziel, kiedy obowiązuje nieco lżejszy post i wierni mogą spędzać te dni bardziej uroczyście niż pozostałe dni postu.
Z drugiej strony, mając na uwadze przyzwyczajenie pierwszych chrześcijan, aby przyjmować Eucharystię możliwie jak najczęściej, Cerkiew, nie chcąc pozbawić chociażby na jeden tydzień możliwości przyjęcia Ciała i Krwi Chrystusa i osłabić wiernych potrzebujących przy podejmowanych trudach wzmocnienia swych ciał niebiańskim pokarmem, postanowiła podawać im w dni czterdziestodniowego postu Święte Dary, lecz uprzednio poświęcone. Powinno się to oczywiście łączyć z odpowiednimi modlitwami, które znajdują swoje miejsce na początku Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów.
Początkowo Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów sprawowana była zgodnie z ustnym przekazem i nie wszędzie jednakowo. Tak było do czasów św. Grzegorza Dialoga, biskupa Rzymu, który zebrał i spisał obrzęd Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów, stąd jest ona znana i kojarzona z jego imieniem. Szósty Sobór Powszechny ostatecznie przyjął ją i postanowił sprawować w dni Wielkiego Postu.
Struktura nabożeństwa
W czasie Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów po pieśni "Światłości cicha" (sc. Swietie tichij) lektor na środku świątyni czyta dwa fragmenty ze Starego Testamentu (cs. paremii): jeden z Księgi Rodzaju, traktujący o stworzeniu świata, upadku Adama i Ewy oraz jego nieszczęsnych skutkach, a drugi o przypowieściach Salomona.
Po pierwszym czytaniu duchowny stojący przed prestołem, trzymając w rękach kadzielnicę i świecę, błogosławi wiernych znakiem krzyża i wygłasza: Oto mądrość! Stańmy prosto! Światłość Chrystusa oświeca wszystkich (cs. Premudrost’, prosti. Swiet Chrystow proswieszczajet wsiech.). W tym czasie wierni trwają w pokłonie aż do samej ziemi, wyrażając tym samym swój pobożny szacunek, bojaźń Bożą przed Przedwieczną Światłością oświecającą wszystkie krańce ziemi.
Po ektenii katechumenów otwierane są Królewskie Wrota i zamiast Pieśni Cherubinów chór śpiewa Teraz moce niebios… (cs. Nynie siły niebiesnyja…). W czasie tej pieśni Święte Dary są przenoszone ze stołu ofiarnego (cs. żertwiennika) na prestoł, a wierni w tym czasie ponownie trwają w pokłonie aż do samej ziemi, oddając należny szacunek Ciału i Krwi Chrystusa. Przy przenoszeniu Świętych Darów nie wspomina się imion żywych ani umarłych, ponieważ było to uczynione na Liturgii, podczas której chleb i wino zostały przemienione w Ciało i Krew Chrystusa.
Pod koniec Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów wierni mogą przystąpić do Świętej Eucharystii, przy czym nie powinny tego robić małe dzieci (zdania co do tego są podzielone, nie jest to radykalne stanowisko, więcej na ten temat można przeczytać tutaj - przyp. red.).
fot. za: luka.rpcb.ru
Czytania na każdy dzień Wielkiego Postu, wydawnictwo Monasteru Spotkania Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej w Moskwie.
Z języka rosyjskiego przetłumaczył Daniel Grygiewicz.
Geneza i sprawowanie
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa sprawowanie pełnej Liturgii, w skład której wchodzi poświęcenie Darów, odbywało się poprzez wspólny posiłek nazywany „wieczerzą miłości” i było dla ówczesnych wiernych uroczystym świętem. Liturgię, podczas której chleb i wino przemieniały się w Ciało i Krew Chrystusa, pierwsi chrześcijanie nazywali Paschą, ponieważ uczestniczyli w niej z uczuciami tak radosnymi, jak przy świętowaniu Zmartwychwstania. Na takie świętowanie Cerkiew nie mogła pozwolić w dni pokuty i srogiego, czterdziestodniowego postu, dlatego na Soborze w Laodycei postanowiono nie sprawować pełnej Liturgii w dni Wielkiego Postu za wyjątkiem sobót i niedziel, kiedy obowiązuje nieco lżejszy post i wierni mogą spędzać te dni bardziej uroczyście niż pozostałe dni postu.
Z drugiej strony, mając na uwadze przyzwyczajenie pierwszych chrześcijan, aby przyjmować Eucharystię możliwie jak najczęściej, Cerkiew, nie chcąc pozbawić chociażby na jeden tydzień możliwości przyjęcia Ciała i Krwi Chrystusa i osłabić wiernych potrzebujących przy podejmowanych trudach wzmocnienia swych ciał niebiańskim pokarmem, postanowiła podawać im w dni czterdziestodniowego postu Święte Dary, lecz uprzednio poświęcone. Powinno się to oczywiście łączyć z odpowiednimi modlitwami, które znajdują swoje miejsce na początku Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów.
Początkowo Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów sprawowana była zgodnie z ustnym przekazem i nie wszędzie jednakowo. Tak było do czasów św. Grzegorza Dialoga, biskupa Rzymu, który zebrał i spisał obrzęd Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów, stąd jest ona znana i kojarzona z jego imieniem. Szósty Sobór Powszechny ostatecznie przyjął ją i postanowił sprawować w dni Wielkiego Postu.
Struktura nabożeństwa
W czasie Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów po pieśni "Światłości cicha" (sc. Swietie tichij) lektor na środku świątyni czyta dwa fragmenty ze Starego Testamentu (cs. paremii): jeden z Księgi Rodzaju, traktujący o stworzeniu świata, upadku Adama i Ewy oraz jego nieszczęsnych skutkach, a drugi o przypowieściach Salomona.
Po pierwszym czytaniu duchowny stojący przed prestołem, trzymając w rękach kadzielnicę i świecę, błogosławi wiernych znakiem krzyża i wygłasza: Oto mądrość! Stańmy prosto! Światłość Chrystusa oświeca wszystkich (cs. Premudrost’, prosti. Swiet Chrystow proswieszczajet wsiech.). W tym czasie wierni trwają w pokłonie aż do samej ziemi, wyrażając tym samym swój pobożny szacunek, bojaźń Bożą przed Przedwieczną Światłością oświecającą wszystkie krańce ziemi.
Po ektenii katechumenów otwierane są Królewskie Wrota i zamiast Pieśni Cherubinów chór śpiewa Teraz moce niebios… (cs. Nynie siły niebiesnyja…). W czasie tej pieśni Święte Dary są przenoszone ze stołu ofiarnego (cs. żertwiennika) na prestoł, a wierni w tym czasie ponownie trwają w pokłonie aż do samej ziemi, oddając należny szacunek Ciału i Krwi Chrystusa. Przy przenoszeniu Świętych Darów nie wspomina się imion żywych ani umarłych, ponieważ było to uczynione na Liturgii, podczas której chleb i wino zostały przemienione w Ciało i Krew Chrystusa.
Pod koniec Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów wierni mogą przystąpić do Świętej Eucharystii, przy czym nie powinny tego robić małe dzieci (zdania co do tego są podzielone, nie jest to radykalne stanowisko, więcej na ten temat można przeczytać tutaj - przyp. red.).
fot. za: luka.rpcb.ru
Czytania na każdy dzień Wielkiego Postu, wydawnictwo Monasteru Spotkania Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej w Moskwie.
Z języka rosyjskiego przetłumaczył Daniel Grygiewicz.