publicystyka: Rodzicielska sobota św. Dymitra

Rodzicielska sobota św. Dymitra

opr. Anna Czerewacka i Tomasz Sulima, 02 listopada 2019

Zgodnie z tradycją Kościoła prawosławnego, sobota przed dniem św. Dymitra z Tesalonik (26 października / 8 listopada) nazywana rodzicielską, poświęcona jest modlitwom za zmarłych żołnierzy. Tego dnia w większości cerkwi sprawuje się Liturgię, podczas której poza modlitwą za wszystkich zmarłych szczególnie wspomina się obrońców ojczyzny.

Tradycja umiejscawia liturgiczną celebrację tego dnia w 1380 r., kiedy to po zwycięstwie nad tataro-mongolskimi wojskami na Kulikowym Polu, książę moskiewski św. Dymitr Doński w sobotę poprzedzającą wspomnienie swego patrona polecił odprawić panichidę za obrońców ojczyzny, poległych w boju. Od tego czasu jest to dzień, kiedy wznoszona jest modlitwa za spokój dusz chrześcijan, którzy oddali swe życie w obronie ojczyzny i bliźnich.

Kościół prawosławny w swojej tradycji ustalił kilkanaście różnych sposobów modlitw za zmarłych. Najważniejszy z nich to celebrowanie Boskiej Liturgii – kiedy to ich imiona wspominane są w czasie proskomidii (pierwszej części Liturgii, którą kapłan sprawuje na stole ofiarnym w części ołtarzowej cerkwi); z chlebów ofiarnych wyjmowane są cząstki, które potem razem z chlebami symbolizującymi Chrystusa, Bogurodzicę, aniołów i świętych, opuszczane są do kielicha. Wspomnienie zmarłych podczas Liturgii, w czasie której żywi, którzy tę ofiarę przynoszą, przystępują do sakramentu Eucharystii, jest wyrazem jedności całego Kościoła – żywych i umarłych.

Tradycyjnym dniem modlitw za zmarłych jest tzw. Radonica – wtorek po niedzieli Antypaschy (pierwsza niedziela po Wielkanocy), w wielu miejscach przeniesiony na tę właśnie niedzielę, nazywaną „niedzielą przewodnią”. Ten dzień jest radosnym wspomnieniem zmarłych, gdyż podczas wszystkich modlitw słychać radosne „Chrystus zmartwychwstał”, a żywi niejako dzielą się tą nowiną ze zmarłymi.

W cyklu tygodniowym dniem wspomnienia zmarłych jest sobota. Dodatkowo, wyznaczone są szczególne soboty modlitw za zmarłych – takie jak sobota przed dniem św. Dymitra, sobota przed dniem św. Trójcy i inne. Zmarłych można również wspominać w swoich codziennych modlitwach – w każdym modlitewniku, w zestawie modlitw wieczornych są specjalne teksty za zmarłych.

Innym nabożeństwem za zmarłych jest panichida – nabożeństwo oparte na schemacie jutrzni. Jest ono sprawowane w dni szczególnego wspominania konkretnych osób – w 9, 40 dzień po śmierci, w rocznice śmierci, a także przy innych okazjach.

Artykuł pochodzi z archiwum cerkiew.pl.