Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Sobór 2016: Sakrament małżeństwa i jego przeszkody
Katarzyna Jaworowska, 23 lutego 2016
Dokument uzgodniony przez uczestników Synaksy Zwierzchników Lokalnych Cerkwi Prawosławnych w Chambésy, 21-28 stycznia 2016 roku, oprócz przedstawiciela Antiocheńskiej i Gruzińskiej Cerkwi Prawosławnych.
Opublikowano zgodnie z decyzją Synaksy Zwierzchników Cerkwi Prawosławnych.
Opublikowano zgodnie z decyzją Synaksy Zwierzchników Cerkwi Prawosławnych.
1. Prawosławne małżeństwo
1) Instytucja rodziny znajduje się obecnie w obliczu zagrożenia sekularyzacją, jak również relatywizmu moralnego. Cerkiew prawosławna uczy o świętości małżeństwa jako fundamentalnej i niezaprzeczalnej nauce Cerkwi. Wolne zjednoczenie pomiędzy mężczyzną a kobietą jest koniecznym warunkiem.2) W Cerkwi prawosławnej małżeństwo jest uważane za najstarszą instytucję prawa
Bożego, ponieważ zostało ustanowione jednocześnie wraz ze stworzeniem pierwszych ludzi,
Adama i Ewy (Rdz 2,23). Zjednoczenie to od samego początku zostało związane nie tylko z
duchową wspólnotą pary – mężczyzny i kobiety, lecz także z możliwością zabezpieczenia
przedłużenia życia rodzaju ludzkiego. W ten sposób małżeństwo mężczyzny i kobiety,
pobłogosławione w raju, stało się świętym sakramentem (misterium), o którym wspomina się
w Nowym Testamencie, gdy Chrystus dokonał „pierwszego znaku”, zamieniając wodę w
wino w czasie ślubu w Kanie Galilejskiej, objawiając w ten sposób Swoją chwałę (J 2,11).
Sakrament nierozerwalnego związku mężczyzny i kobiety jest obrazem zjednoczenia
Chrystusa i Cerkwi (Ef 5,32).
3) Chrystocentryczny charakter sakramentu małżeństwa wyjaśnia więc, dlaczego biskup lub prezbiter błogosławią ten święty związek za pośrednictwem szczególnej modlitwy (ceremonii), dlatego też św. Ignacy Teofor w Liście do Polikarpa podkreślał, że osoby wstępujące we wspólnotę małżeńską powinny wstępować w związek za zgodą biskupa, aby małżeństwo odbywało się w Panu, a nie z powodu żądzy. Niechaj wszystko będzie na chwałę Bożą (rozdz. V, 2). W ten sposób zarówno świętość ustanowionego przez Boga związku, jak i głęboka duchowa treść małżeńskiego węzła, wyjaśniają żądanie wyeksponowania: małżeństwo niech będzie we czci u wszystkich, a łoże małżeńskie niech będzie nieskalane (Hbr 13,4), dlatego też potępiano jakiekolwiek naruszenie jego czystości (Ef 5,2-5; 1 Tes 4,4; Hbr 13,4 i in.).
4) Zjednoczenie mężczyzny i kobiety w Chrystusie stanowi małą Cerkiew lub obraz Cerkwi. W tym sensie Klemens Aleksandryjski głosi: Kimże zaś są ci dwaj lub trzej, zebrani w imię Chrystusa, a pośród których jest Pan? Czy nie rozumiał przez tych trojga mężczyzny, kobiety i dziecka? Bo przecież kobieta połączona została z mężczyzną z woli Bożej (Kobierce, 3,10, PG 8,1169В). Zjednoczenie mężczyzny i kobiety jest dzięki Bożemu błogosławieństwu wywyższane na najwyższy stopień, ponieważ wspólnota jest wspanialsza od indywidualnego istnienia, gdyż wprowadza ich do porządku Królestwa Przenajświętszej Trójcy. Niezbędnym warunkiem wstępnym jest dla małżeństwa wiara w Jezusa Chrystusa, wiara, którą powinni wyznawać narzeczony i narzeczona, mąż i żona. Zresztą, fundamentem jedności w małżeństwie jest jedność w Chrystusie, ażeby za pośrednictwem pobłogosławienia przez Świętego Ducha miłości małżeńskiej, para mogła odzwierciedlać miłość Chrystusa i Cerkwi jako tajemnicy Królestwa Bożego, wiecznego życia człowieka w miłości Bożej.
5) Ochrona świętości sakramentu małżeństwa zawsze miała szczególne znaczenia dla ochrony rodziny, która sprawia, że wspólnota osób połączonych węzłem małżeńskim promieniuje zarówno w Cerkwi, jak i w całym społeczeństwie. W ten sposób wspólnota osób, która jest osiągana za pośrednictwem sakramentu małżeństwa, nie funkcjonuje jako jedynie relatywny naturalny związek, ale też jako istotna i twórcza moc duchowa, za pośrednictwem świętej instytucji rodziny. Ona potwierdza ochronę i wychowanie dzieci zarówno w misji duchowej Cerkwi, jak i w funkcjonowaniu społeczeństwa.
6) Cerkiew zawsze podchodziła z niezbędną surowością oraz z należną wrażliwością duszpasterską, na wzór wyrozumiałości Apostoła Narodów Pawła (Rz 7,2-3; 1 Kor 7,12-15.39 i in.), zarówno do pozytywnych warunków wstępnych (różnica płci, odpowiedni wiek i in.), jak i do negatywnych warunków wstępnych (pokrewieństwo, powinowactwo, pokrewieństwo duchowe, już zawarte małżeństwo, różnica wiary i in.), zawarcia sakramentu małżeństwa. Duszpasterska wrażliwość była niezbędna nie tylko dlatego, że tradycja biblijna określa naturalny związek węzła małżeńskiego z tajemnicą Cerkwi, ale też dlatego, że praktyka cerkiewna nie wyklucza przyjęcia pewnych zasad naturalnego prawa greckorzymskiego w kwestii małżeństwa, które eksponują węzeł małżeński łączący mężczyznę i kobietę jako wspólnotę prawa boskiego i ludzkiego (Modestyn) i są zgodne ze świętością nadawaną przez Cerkiew sakramentowi małżeństwa.
7) W tych tak niesprzyjających dla sakramentu małżeństwa i świętej instytucji rodziny współczesnych uwarunkowaniach biskupi i duszpasterze powinni rozwinąć wzmożoną pracę w sferze duszpasterstwa, aby ojcowsko bronić wierzących, wspierając ich, aby umocnili swoją nadzieję, która została zachwiana w wyniku rozmaitych trudności, ustawiając instytucję rodziny na nieporuszonych fundamentach, których ani deszcz, ani rzeki, ani wiatry nie są w stanie zniszczyć, jako że te fundamenty są kamieniem, kamieniem zaś jest Chrystus (Mt 7,25).
8) Kwestią stawianą obecnie w społeczeństwie jest małżeństwo, które jest centrum rodziny, a rodzina usprawiedliwia małżeństwo. Wywierany we współczesnym świecie nacisk na uznanie nowych form partnerstwa jest realnym zagrożeniem dla prawosławnych chrześcijan. Kryzys małżeństwa i rodziny, przejawiający się w różnych formach, głęboko niepokoi Cerkiew prawosławną nie tylko z powodu negatywnych konsekwencji w strukturze społeczeństwa, lecz również z powodu zagrożenia dla bardziej specyficznych relacji w łonie tradycyjnej rodziny. Głównymi ofiarami tych tendencji jest para [małżeńska], a przede wszystkim dzieci, jako że, niestety, to zwykle one od dzieciństwa przechodzą męczeństwo, choć nie są za to odpowiedzialne.
9) Zgodnie z prawem, zarejestrowany cywilny związek małżeński między mężczyzną a kobietą, nie ma charakteru sakramentalnego, stanowi akt partnerstwa zatwierdzony przez państwo, odmienny od małżeństwa pobłogosławionego przez Boga i Cerkiew. Członkowie Cerkwi, którzy zawierają cywilny związek małżeński, powinny być traktowani z duszpasterską odpowiedzialnością, która jest wymagana, aby zrozumieli wartość sakramentu małżeństwa oraz wypływających z niego błogosławieństw.
10) Cerkiew nie uznaje związków partnerskich jednej płci swoich członków lub też jakiejkolwiek innej formy partnerstwa swoich członków innej niż małżeństwo. Cerkiew powinna dołożyć wszelkich możliwych duszpasterskich starań, aby ci jej członkowie, którzy skłaniają się ku takim formom związków partnerskich, mogli zrozumieć prawdziwy sens pokajania i pobłogosławionej przez Cerkiew miłości.
11) Najcięższe konsekwencje tego kryzysu znajdują swój wyraz w groźnym wzroście liczby rozwodów, aborcji oraz w wielu innych wewnętrznych problemach życia rodzinnego. Te konsekwencje stanowią ogromne wyzwanie dla misji Cerkwi we współczesnym świecie, dlatego też pasterze Cerkwi powinni dołożyć wszelkich możliwych starań w celu rozwiązania tych problemów. Cerkiew prawosławna z miłością wzywa swe dzieci oraz wszystkich ludzi dobrej woli do zachowania wierności wobec świętości rodziny.
2. Przeszkody [w zawieraniu] małżeństwa
1. W odniesieniu do przeszkód [w zawieraniu] małżeństwa z powodu pokrewieństwa, powinowactwa, adopcji i pokrewieństwa duchowego, zastosowanie mają przepisy kanonów (53. i 54. kanony Soboru in Trullo) oraz zgodna z nimi praktyka cerkiewna w takiej postaci, w jakiej jest obecnie stosowana w lokalnych autokefalicznych Cerkwiach prawosławnych oraz określana i opisywana w ich statutach oraz decyzjach ich synodów.
2. W przypadku małżeństwa nieostatecznie rozwiązanego lub unieważnionego, jak też uprzednio zawartego trzeciego małżeństwa, obowiązuje [zasada], że stanowią one absolutną przeszkodę do zawarcia małżeństwa, zgodnie z prawosławną tradycją kanoniczną, która kategorycznie potępia dwużeństwo oraz czwarte małżeństwo.
3. Zgodnie ze świętymi kanonami, według zasad akrybii [skrupulatności], zakazuje się ceremonii małżeństwa po przyjęciu mniszych postrzyżyn (16. kanon IV Soboru Powszechnego i 44. kanon Soboru in Trullo).
4. Zgodnie z obowiązującą tradycją kanoniczną (3. kanon Soboru in Trullo), kapłaństwo stanowi przeszkodę do zawarcia małżeństwa.
5. W odniesieniu do małżeństw mieszanych prawosławnych z innowiercami bądź też z niechrześcijanami, została podjęta następująca decyzja:
a) małżeństwo prawosławnych z nieprawosławnymi jest zakazane, zgodnie z kanoniczną akrybią [skrupulatnością], nie mogąc być pobłogosławionym (72. kanon Soboru in Trullo), może jednak otrzymać błogosławieństwo na podstawie łaskawości i miłości do ludzi, pod wyraźnym warunkiem, że dzieci z tego małżeństwa zostaną ochrzczone i wychowane w Cerkwi prawosławnej;
b) małżeństwo prawosławnych z niechrześcijanami jest, zgodnie z kanoniczną akrybią [skrupulatnością], absolutnie zakazane;
6. Praktyka, podczas stosowania tradycji cerkiewnej pod względem przeszkód do zawarcia małżeństwa, powinna też brać pod uwagę odnośne przepisy prawne każdego państwa, nie przekraczając granic cerkiewnej ekonomii.
7. Stosowanie cerkiewnej ekonomii winno być względnie podejmowane przez Święty Synod każdej autokefalicznej Cerkwi prawosławnej, zgodnie z zasadami kanonów cerkiewnych, w duchu duszpasterskiej rozważności, w celu zbawienia człowieka.
Chambésy-Genewa, 27 stycznia 2016 roku
Pozostałe dokumenty: autonomia, diaspora, misja, post, relacje.
za: orthodox.pl