Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Pascha. Zmartwychwstanie Chrystusa
tłum. Michał Diemianiuk, 07 kwietnia 2018
Chrystus zmartwychwstał!
Święto Zmartwychwstania Chrystusa nazywa się Paschą, tak jak starotestamentowe święto ustanowione aby upamiętnić wybawienie, wyzwolenie Żydów z niewoli egipskiej. Zgodnie ze wspominanym podczas tego święta wydarzeniem Zmartwychwstania Chrystusa, nazwa Pascha w Cerkwi chrześcijańskiej otrzymała szczególny sens i zaczęła oznaczać przechodzenie od śmierci do życia, z ziemi do nieba. „Słowo Pascha – mówi święty Ambroży Mediolański – oznacza przejście. Tak nazwane jest to Święto, najbardziej uroczyste ze świąt, w Cerkwi starotestamentowej ustanowione na pamiątkę wyjścia synów Izraela z Egiptu i razem z tym wybawienia ich od niewoli, a w Cerkwi nowotestamentowej na znak tego, że Sam Syn Boży, przez powstanie z martwych, przyszedł z tego świata do Ojca Niebieskiego, z ziemi do nieba, uwolnił i nas od wiecznej śmierci oraz niewoli wroga, i darował nam „władzę bycia dziećmi Bożymi” (J 1, 12).
Wśród świąt ku czci Pana, Święto Paschy zajmuje centralne miejsce, a wśród wszystkich świąt chrześcijańskich „na tyle przewyższa wszystkie uroczystości, nawet Chrystusowe i ku czci Chrystusa dokonywane, na ile słońce przewyższa gwiazdy”.
Wszystkie nabożeństwa i cerkiewne obrzędy tego święta są szczególnie uroczyste i przeniknięte uczuciem radości na cześć Zmartwychwstałego.
Na długo przed północą wierni w jasnych, świątecznych ubraniach idą do cerkwi i pobożnie oczekują mającej nastąpić paschalnej uroczystości. Kapłani odziewają się w pełen komplet najjaśniejszych szat. Przed samą północą uroczysty błahowiest [błahowiest – jeden ze sposobów dzwonienia w dzwony – przyp. tłum.] obwieszcza o nastąpieniu wielkiej chwili niosącego światłość Święta Zmartwychwstania Chrystusa. Kapłani z krzyżem, świecami i kadzidłem wychodzą z ołtarza i razem z ludem, na podobieństwo niewiast niosących wonności, które nad ranem poszły do grobu, obchodzą dookoła cerkiew ze śpiewem: „Zmartwychwstanie Twoje, Chryste Zbawco, aniołowie śpiewają na niebiosach, i nam na ziemi pozwól, czystym sercem Ciebie sławić”. W tym czasie z wysokości dzwonnicy, niczym z niebios, rozlega się radosny paschalny trezwon [trezwon – jeden ze sposobów dzwonienia w dzwony – przyp. tłum.], wszyscy modlący się idą z zapalonymi świecami, wyrażając tym duchową radość święta niosącego światłość.
Procesja zatrzymuje się przed zamkniętymi zachodnimi drzwiami cerkwi, jakby przy wejściu do grobu Chrystusa. I tutaj, po zwykłej aklamacji [aklamacja – tu: wezwanie kapłana rozpoczynające nabożeństwo – przyp. tłum.] kapłan, na podobieństwo anioła, który obwieścił niewiastom przy grobie o zmartwychwstaniu Chrystusa, jako pierwszy wygłasza radosną pieśń: „Chrystus powstał z martwych, śmiercią podeptał śmierć, i będącym w grobach życie dał”. Ta pieśń trzykrotnie powtarzana jest przez kapłanów i chór.
Po tym główny kapłan wygłasza wersety dawnego proroctwa świętego króla Dawida: „Niech powstanie Bóg, i rozproszą się wrogowie Jego…”, a wszyscy ludzie (chór) w odpowiedzi na każdy werset śpiewają: „Chrystus powstał z martwych…”
Na końcu główny kapłan, trzymając w rękach krzyż z trójświecznikiem, czyni nimi znak krzyża przed zamkniętymi drzwiami cerkwi, one otwierają się, i radosny lud, jak kiedyś niewiasty idące do apostołów, wchodzi do cerkwi, zalanej światłem wszystkich świeczników i łampad, i napełnia ją pieśnią „Chrystus powstał z martwych...!”.
Następujące po tym nabożeństwo jutrzni paschalnej składa się ze śpiewu kanonu, ułożonego przez świętego Jana Damasceńskiego. Pieśni tego kanonu rozdzielane są wielokrotnym: „Chrystus powstał z martwych!”. Podczas śpiewu kanonu kapłani z krzyżem i kadzielnicą, poprzedzani przez niosących świece, obchodzą całą cerkiew, napełniając ją kadzidłem, i radośnie witają wszystkich słowami: „Chrystus zmartwychwstał!”, na co wierni radośnie odpowiadają: „Zaiste zmartwychwstał!”. Wielokrotne wyjścia kapłanów z prezbiterium przypominają o częstym zjawianiu się Pana przed Swoimi uczniami po zmartwychwstaniu.
Pod koniec jutrzni, po śpiewie: „Obejmijmy jeden drugiego! Powiedzmy, bracia, do nienawidzących nas: Darujmy wszystko w Zmartwychwstaniu!” – wszyscy wierni zaczynają pozdrawiać się nawzajem. Radosne pozdrowienie paschalne przypomina nam ten stan apostołów, w jakim oni, kiedy nagle rozniosła się wieść o zmartwychwstaniu Chrystusa, ze zdumieniem i zachwytem mówili sobie nawzajem: „Chrystus zmartwychwstał!” i odpowiadali: „Zaiste zmartwychwstał!”. Wzajemne pocałunki są wyrażeniem miłości i pojednania się ze sobą nawzajem, na pamiątkę powszechnego wybaczenia i naszego pojednania z Bogiem przez śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Po tym czytana jest mowa św. Jana Złotoustego.
Po jutrzni od razu sprawowane są godziny kanoniczne i Liturgia, przy otwartych królewskich wrotach, które są otwarte od początku jutrzni i nie są zamykane przez cały tydzień na znak tego, że Jezus Chrystus na zawsze otworzył nam wrota Królestwa Niebieskiego. Na Liturgii czyta się pierwszą perykopę z Ewangelii według apostoła Jana Teologa, zaczynającą się słowami: „Na początku było Słowo, i Słowo było u Boga, i Słowo było Bogiem…”, w której przedstawione jest Bóstwo naszego Odkupiciela. Jeśli Liturgia sprawowana jest przez kilku kapłanów, to Ewangelię czyta się w różnych językach, na znak tego, że do wszystkich narodów na ziemi rozeszła się wieść o Panu.
Do szczególnych paschalnych obrzędów należy błogosławieństwo artosu, „ku czci i sławie i na pamiątkę chwalebnego zmartwychwstania” Pana naszego Jezusa Chrystusa. Pod nazwą „artos” rozumie się prosforę z wyobrażeniem na niej ukoronowanego cierniem krzyża, jako znaku zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią, lub z przedstawieniem Zmartwychwstania Chrystusa. Słowo „artos” pochodzi z greckiego, w tłumaczeniu znaczy „chleb”. Historyczne pochodzenie artosu jest następujące.
Apostołowie, przyzwyczajeni do spożywania posiłków razem ze zmartwychwstałym Chrystusem, po Jego Wniebowstąpieniu, pamiętając Jego słowa: „A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni”, odczuwali żywą wiarą niewidzialną obecność Pana na swoich zebraniach. Przystępując do posiłku, pozostawiali puste to miejsce, na którym spoczywał z nimi Jezus Chrystus, a na stole przed tym miejscem kładli, jakby dla Niego, kawałek chleba, i za każdym razem po zakończeniu posiłku, dzięki składając Bogowi, podnosili ten kawałek chleba, mówiąc: „Chrystus zmartwychwstał”. Kiedy później uczniowie Jezusa Chrystusa rozeszli się w różne strony dla głoszenia Ewangelii, starali się w miarę możliwości zachowywać ten zwyczaj: każdy ze świętych apostołów, gdzie by się nie znajdowali, w nowej wspólnocie uczniów Chrystusa, przystępując do posiłku, zostawiali miejsce i kawałek chleba ku czci Zbawiciela, a po zakończeniu posiłku razem z nimi wychwalali zmartwychwstałego Pana, wznosząc kawałek chleba, położonego na Jego pamiątkę. Tak zachował się w Cerkwi ten obyczaj i przez wiele wieków doszedł do naszych czasów. Artos, położony podczas Świętej Paschy w cerkwi przed oczami wiernych, powinien służyć takiemu samemu przypominaniu niewidzialnej obecności wśród nas zmartwychwstałego Pana.
Artos także przypomina, że Jezus Chrystus poprzez śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie stał się prawdziwym chlebem żywota. Takie znaczenie artosu zawiera się w modlitwie na jego oświęcenie. Oprócz tego, w tej modlitwie kapłan, wzywając błogosławieństwo Boże na poświęcany artos, prosi Pana, aby uzdrowił wszelką słabość i chorobę, i darował zdrowie wszystkim spożywającym artos.
„Zakon Bożyj”, wydawnictwo „Nowaja kniga”
Hymnografia nabożeństw Świętej Paschy (tłum. ks. H. Paprocki):
Zmartwychwstanie Chrystusa zobaczywszy, pokłońmy się świętemu Panu Jezusowi, jedynemu bezgrzesznemu. Krzyżowi Twemu kłaniamy się, Chryste, i święte Zmartwychwstanie Twoje śpiewamy i sławimy. Ty bowiem jesteś Bogiem naszym, oprócz Ciebie innego nie znamy, Imię Twoje przyzywamy. Przyjdźcie, wszyscy wierni, pokłońmy się świętemu Zmartwychwstaniu Chrystusa, oto bowiem przez krzyż nadeszła radość dla całego świata. Zawsze błogosławiąc Pana, śpiewamy Jego Zmartwychwstanie, albowiem znosząc cierpliwie ukrzyżowanie, śmiercią zniszczył śmierć.
Powstał Jezus z grobu, jak i przepowiedział, dał nam żywot wieczny, i wielkie miłosierdzie.
Hymn po 6. pieśni kanonu na jutrzni
Niebiosa niechaj godnie się weselą się i ziemia niech się raduje, niech świętuje świat cały, widzialny i niewidzialny, albowiem Chrystus, radość wieczna, Zmartwychwstał.
Troparion 1. pieśni kanonu na jutrzni
Pascha święta nam dziś zajaśniała, Pascha nowa, święta, Pascha tajemna, Pascha najczcigodniejsza! Pascha – Chrystus Zbawiciel! Pascha nieskalana! Pascha wielka! Pascha wiernych! Pascha otwierająca nam bramy raju! Pascha uświęcająca wszystkich wiernych!
Stichira Paschy
Zajaśniej, zajaśniej, Jerozolimo Nowa! Bo chwała Pańska w Tobie powstała. Tańcz teraz i wesel się, Syjonie, a Ty, o święta Bogurodzico, raduj się w Zmartwychwstaniu Twego Syna.
Hirmos 9. pieśni kanonu na jutrzni
Gdy do grobu zstąpiłeś, o Nieśmiertelny, wtedy zniszczyłeś moc otchłani, i powstałeś jako zwycięzca, Chryste Boże, niewiastom niosącym wonności głosząc: „Radujcie się!” I Twoim apostołom pokój dałeś, upadłym dałeś Zmartwychwstanie.
Kontakion
Święci ojcowie o Passze:
Teraz jest zbawienie świata – świata widzialnego i niewidzialnego. Chrystus powstał z martwych; powstańcie i wy z Nim; Chrystus w chwale Swojej – wstąpcie i wy; Chrystus z grobu – oswobadzajcie się z więzów grzechu; otwierają się wrota otchłani, niszczy się śmierć, odsuwa się stary Adam, dokonuje się nowy. Pascha, Pańska Pascha! I jeszcze powiem ku czci Trójcy: Pascha! Ona jest u nas świętem świąt i uroczystością nad uroczystościami; na tyle przewyższa wszystkie uroczystości, nawet Chrystusowe i ku czci Chrystusa sprawowane, na ile słońce przewyższa gwiazdy.
Święty Grzegorz Teolog
Tego dnia przez Zmartwychwstanie Chrystusa otwarta jest otchłań, ziemia jest odnowiona chrztem katechumenów, niebo otwiera się Duchem Świętym. Otwarta otchłań zwraca martwych, odnowiona ziemia wydaje na świat wskrzeszanych, otwarte niebo przyjmie wstępujących. Otchłań zwraca więźniów ku górze, ziemia wysyła pogrzebanych na niebo, niebo przyjętych przezeń przedstawia Panu.
Święty Ambroży Mediolański.
Mądrość powiedziała, że w dzień wesela zapominają o nieszczęściu. Dzisiejszy dzień zmusza nas, aby zapomnieć pierwszy, ogłoszony na nas wyrok. Wtedy spadliśmy z nieba na ziemię; teraz Niebiański uczynił i nas niebiańskimi. Wtedy przez grzech zakrólowała śmierć; teraz życie znowu otrzymało władzę przez prawdę. Wtedy jeden otworzył wejście dla śmierci; i teraz przez jednego wprowadza się znowu życie. Wtedy przez śmierć odpadliśmy od życia; teraz życiem unicestwia się śmierć. Wtedy ze wstydu chowali się pod figowcem; teraz z chwałą zbliżyli się do drzewa życia. Wtedy za przestępstwo wygnani byli z raju; teraz przez wiarę wstępujemy do raju. Co powinniśmy po tym zrobić? Cóż innego, jak nie skoczyć na podobieństwo gór i wzgórz, o których głosił prorok [Dawid], mówiąc: „Góry skakały jak barany, pagórki – niby jagnięta”. I tak, przyjdźcie, rozradujmy się w Panu! On skruszył moc wroga i wywiesił dla nas zwycięski znak krzyża, poraziwszy przeciwnika. Zawołajmy głosem radości, jakim zazwyczaj wołają zwycięzcy nad trupami zwyciężonych.
Święty Grzegorz z Nyssy
Oto nastąpiło dla nas upragnione, zbawcze święto, dzień zmartwychwstania Pana naszego Jezusa Chrystusa. To święto jest zalążkiem pokoju, źródłem pojednania, zniszczenia wrogów, zburzenia śmierci, zagładą diabła. Dzisiaj ludzie zjednoczyli się z aniołami, i cieleśni, razem z bezcielesnymi mocami, wznoszą pochwalne pieni Bogu. Dzisiaj Pan skruszył wrota piekła i samą osobę śmierci zniszczył. Ale co mówię, osobę śmierci? Nawet samo imię śmierci zmienił: ona teraz nazywa się już nie śmiercią, ale spoczynkiem i snem.
Święty Jan Złotousty
Pascha – święto powszechne i największe… Gdyż Zmartwychwstanie Chrystusa dogłębnie zmieniło i ziemię, i piekło, i niebo… Na ziemię Zmartwychwstały Pan posłał Ducha Świętego i oświęcił na ziemi Cerkiew Chrystusową – filar i podporę Prawdy, która będzie na ziemi do skończenia wieków, i bramy piekieł nie przemogą jej… Do piekła zstąpiła dusza Pana po Jego śmierci, skruszyła piekło i zmartwychwstała… Na niebo wszedł Zmartwychwstały Chrystus i założył tam Cerkiew, do której weszły i wciąż wchodzą dusze wszystkich sprawiedliwych… Cerkiew zjednoczyła Niebo i ziemię. Mamy jedną Cerkiew – ziemską i niebiańską. Wszystko zrobił dla nas Pan, nie bądźmy więc zdrajcami i zabójcami samych siebie. Oczyśćmy i uświęćmy swoje dusze w sakramentach świętej Cerkwi.
Święty Makary, metropolita moskiewski
za: pravoslavie.ru
fot. za: pravoslavie.ru
Święto Zmartwychwstania Chrystusa nazywa się Paschą, tak jak starotestamentowe święto ustanowione aby upamiętnić wybawienie, wyzwolenie Żydów z niewoli egipskiej. Zgodnie ze wspominanym podczas tego święta wydarzeniem Zmartwychwstania Chrystusa, nazwa Pascha w Cerkwi chrześcijańskiej otrzymała szczególny sens i zaczęła oznaczać przechodzenie od śmierci do życia, z ziemi do nieba. „Słowo Pascha – mówi święty Ambroży Mediolański – oznacza przejście. Tak nazwane jest to Święto, najbardziej uroczyste ze świąt, w Cerkwi starotestamentowej ustanowione na pamiątkę wyjścia synów Izraela z Egiptu i razem z tym wybawienia ich od niewoli, a w Cerkwi nowotestamentowej na znak tego, że Sam Syn Boży, przez powstanie z martwych, przyszedł z tego świata do Ojca Niebieskiego, z ziemi do nieba, uwolnił i nas od wiecznej śmierci oraz niewoli wroga, i darował nam „władzę bycia dziećmi Bożymi” (J 1, 12).
Wśród świąt ku czci Pana, Święto Paschy zajmuje centralne miejsce, a wśród wszystkich świąt chrześcijańskich „na tyle przewyższa wszystkie uroczystości, nawet Chrystusowe i ku czci Chrystusa dokonywane, na ile słońce przewyższa gwiazdy”.
Wszystkie nabożeństwa i cerkiewne obrzędy tego święta są szczególnie uroczyste i przeniknięte uczuciem radości na cześć Zmartwychwstałego.
Na długo przed północą wierni w jasnych, świątecznych ubraniach idą do cerkwi i pobożnie oczekują mającej nastąpić paschalnej uroczystości. Kapłani odziewają się w pełen komplet najjaśniejszych szat. Przed samą północą uroczysty błahowiest [błahowiest – jeden ze sposobów dzwonienia w dzwony – przyp. tłum.] obwieszcza o nastąpieniu wielkiej chwili niosącego światłość Święta Zmartwychwstania Chrystusa. Kapłani z krzyżem, świecami i kadzidłem wychodzą z ołtarza i razem z ludem, na podobieństwo niewiast niosących wonności, które nad ranem poszły do grobu, obchodzą dookoła cerkiew ze śpiewem: „Zmartwychwstanie Twoje, Chryste Zbawco, aniołowie śpiewają na niebiosach, i nam na ziemi pozwól, czystym sercem Ciebie sławić”. W tym czasie z wysokości dzwonnicy, niczym z niebios, rozlega się radosny paschalny trezwon [trezwon – jeden ze sposobów dzwonienia w dzwony – przyp. tłum.], wszyscy modlący się idą z zapalonymi świecami, wyrażając tym duchową radość święta niosącego światłość.
Procesja zatrzymuje się przed zamkniętymi zachodnimi drzwiami cerkwi, jakby przy wejściu do grobu Chrystusa. I tutaj, po zwykłej aklamacji [aklamacja – tu: wezwanie kapłana rozpoczynające nabożeństwo – przyp. tłum.] kapłan, na podobieństwo anioła, który obwieścił niewiastom przy grobie o zmartwychwstaniu Chrystusa, jako pierwszy wygłasza radosną pieśń: „Chrystus powstał z martwych, śmiercią podeptał śmierć, i będącym w grobach życie dał”. Ta pieśń trzykrotnie powtarzana jest przez kapłanów i chór.
Po tym główny kapłan wygłasza wersety dawnego proroctwa świętego króla Dawida: „Niech powstanie Bóg, i rozproszą się wrogowie Jego…”, a wszyscy ludzie (chór) w odpowiedzi na każdy werset śpiewają: „Chrystus powstał z martwych…”
Na końcu główny kapłan, trzymając w rękach krzyż z trójświecznikiem, czyni nimi znak krzyża przed zamkniętymi drzwiami cerkwi, one otwierają się, i radosny lud, jak kiedyś niewiasty idące do apostołów, wchodzi do cerkwi, zalanej światłem wszystkich świeczników i łampad, i napełnia ją pieśnią „Chrystus powstał z martwych...!”.
Następujące po tym nabożeństwo jutrzni paschalnej składa się ze śpiewu kanonu, ułożonego przez świętego Jana Damasceńskiego. Pieśni tego kanonu rozdzielane są wielokrotnym: „Chrystus powstał z martwych!”. Podczas śpiewu kanonu kapłani z krzyżem i kadzielnicą, poprzedzani przez niosących świece, obchodzą całą cerkiew, napełniając ją kadzidłem, i radośnie witają wszystkich słowami: „Chrystus zmartwychwstał!”, na co wierni radośnie odpowiadają: „Zaiste zmartwychwstał!”. Wielokrotne wyjścia kapłanów z prezbiterium przypominają o częstym zjawianiu się Pana przed Swoimi uczniami po zmartwychwstaniu.
Pod koniec jutrzni, po śpiewie: „Obejmijmy jeden drugiego! Powiedzmy, bracia, do nienawidzących nas: Darujmy wszystko w Zmartwychwstaniu!” – wszyscy wierni zaczynają pozdrawiać się nawzajem. Radosne pozdrowienie paschalne przypomina nam ten stan apostołów, w jakim oni, kiedy nagle rozniosła się wieść o zmartwychwstaniu Chrystusa, ze zdumieniem i zachwytem mówili sobie nawzajem: „Chrystus zmartwychwstał!” i odpowiadali: „Zaiste zmartwychwstał!”. Wzajemne pocałunki są wyrażeniem miłości i pojednania się ze sobą nawzajem, na pamiątkę powszechnego wybaczenia i naszego pojednania z Bogiem przez śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Po tym czytana jest mowa św. Jana Złotoustego.
Po jutrzni od razu sprawowane są godziny kanoniczne i Liturgia, przy otwartych królewskich wrotach, które są otwarte od początku jutrzni i nie są zamykane przez cały tydzień na znak tego, że Jezus Chrystus na zawsze otworzył nam wrota Królestwa Niebieskiego. Na Liturgii czyta się pierwszą perykopę z Ewangelii według apostoła Jana Teologa, zaczynającą się słowami: „Na początku było Słowo, i Słowo było u Boga, i Słowo było Bogiem…”, w której przedstawione jest Bóstwo naszego Odkupiciela. Jeśli Liturgia sprawowana jest przez kilku kapłanów, to Ewangelię czyta się w różnych językach, na znak tego, że do wszystkich narodów na ziemi rozeszła się wieść o Panu.
Do szczególnych paschalnych obrzędów należy błogosławieństwo artosu, „ku czci i sławie i na pamiątkę chwalebnego zmartwychwstania” Pana naszego Jezusa Chrystusa. Pod nazwą „artos” rozumie się prosforę z wyobrażeniem na niej ukoronowanego cierniem krzyża, jako znaku zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią, lub z przedstawieniem Zmartwychwstania Chrystusa. Słowo „artos” pochodzi z greckiego, w tłumaczeniu znaczy „chleb”. Historyczne pochodzenie artosu jest następujące.
Apostołowie, przyzwyczajeni do spożywania posiłków razem ze zmartwychwstałym Chrystusem, po Jego Wniebowstąpieniu, pamiętając Jego słowa: „A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni”, odczuwali żywą wiarą niewidzialną obecność Pana na swoich zebraniach. Przystępując do posiłku, pozostawiali puste to miejsce, na którym spoczywał z nimi Jezus Chrystus, a na stole przed tym miejscem kładli, jakby dla Niego, kawałek chleba, i za każdym razem po zakończeniu posiłku, dzięki składając Bogowi, podnosili ten kawałek chleba, mówiąc: „Chrystus zmartwychwstał”. Kiedy później uczniowie Jezusa Chrystusa rozeszli się w różne strony dla głoszenia Ewangelii, starali się w miarę możliwości zachowywać ten zwyczaj: każdy ze świętych apostołów, gdzie by się nie znajdowali, w nowej wspólnocie uczniów Chrystusa, przystępując do posiłku, zostawiali miejsce i kawałek chleba ku czci Zbawiciela, a po zakończeniu posiłku razem z nimi wychwalali zmartwychwstałego Pana, wznosząc kawałek chleba, położonego na Jego pamiątkę. Tak zachował się w Cerkwi ten obyczaj i przez wiele wieków doszedł do naszych czasów. Artos, położony podczas Świętej Paschy w cerkwi przed oczami wiernych, powinien służyć takiemu samemu przypominaniu niewidzialnej obecności wśród nas zmartwychwstałego Pana.
Artos także przypomina, że Jezus Chrystus poprzez śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie stał się prawdziwym chlebem żywota. Takie znaczenie artosu zawiera się w modlitwie na jego oświęcenie. Oprócz tego, w tej modlitwie kapłan, wzywając błogosławieństwo Boże na poświęcany artos, prosi Pana, aby uzdrowił wszelką słabość i chorobę, i darował zdrowie wszystkim spożywającym artos.
„Zakon Bożyj”, wydawnictwo „Nowaja kniga”
Hymnografia nabożeństw Świętej Paschy (tłum. ks. H. Paprocki):
Zmartwychwstanie Chrystusa zobaczywszy, pokłońmy się świętemu Panu Jezusowi, jedynemu bezgrzesznemu. Krzyżowi Twemu kłaniamy się, Chryste, i święte Zmartwychwstanie Twoje śpiewamy i sławimy. Ty bowiem jesteś Bogiem naszym, oprócz Ciebie innego nie znamy, Imię Twoje przyzywamy. Przyjdźcie, wszyscy wierni, pokłońmy się świętemu Zmartwychwstaniu Chrystusa, oto bowiem przez krzyż nadeszła radość dla całego świata. Zawsze błogosławiąc Pana, śpiewamy Jego Zmartwychwstanie, albowiem znosząc cierpliwie ukrzyżowanie, śmiercią zniszczył śmierć.
Powstał Jezus z grobu, jak i przepowiedział, dał nam żywot wieczny, i wielkie miłosierdzie.
Hymn po 6. pieśni kanonu na jutrzni
Niebiosa niechaj godnie się weselą się i ziemia niech się raduje, niech świętuje świat cały, widzialny i niewidzialny, albowiem Chrystus, radość wieczna, Zmartwychwstał.
Troparion 1. pieśni kanonu na jutrzni
Pascha święta nam dziś zajaśniała, Pascha nowa, święta, Pascha tajemna, Pascha najczcigodniejsza! Pascha – Chrystus Zbawiciel! Pascha nieskalana! Pascha wielka! Pascha wiernych! Pascha otwierająca nam bramy raju! Pascha uświęcająca wszystkich wiernych!
Stichira Paschy
Zajaśniej, zajaśniej, Jerozolimo Nowa! Bo chwała Pańska w Tobie powstała. Tańcz teraz i wesel się, Syjonie, a Ty, o święta Bogurodzico, raduj się w Zmartwychwstaniu Twego Syna.
Hirmos 9. pieśni kanonu na jutrzni
Gdy do grobu zstąpiłeś, o Nieśmiertelny, wtedy zniszczyłeś moc otchłani, i powstałeś jako zwycięzca, Chryste Boże, niewiastom niosącym wonności głosząc: „Radujcie się!” I Twoim apostołom pokój dałeś, upadłym dałeś Zmartwychwstanie.
Kontakion
Święci ojcowie o Passze:
Teraz jest zbawienie świata – świata widzialnego i niewidzialnego. Chrystus powstał z martwych; powstańcie i wy z Nim; Chrystus w chwale Swojej – wstąpcie i wy; Chrystus z grobu – oswobadzajcie się z więzów grzechu; otwierają się wrota otchłani, niszczy się śmierć, odsuwa się stary Adam, dokonuje się nowy. Pascha, Pańska Pascha! I jeszcze powiem ku czci Trójcy: Pascha! Ona jest u nas świętem świąt i uroczystością nad uroczystościami; na tyle przewyższa wszystkie uroczystości, nawet Chrystusowe i ku czci Chrystusa sprawowane, na ile słońce przewyższa gwiazdy.
Święty Grzegorz Teolog
Tego dnia przez Zmartwychwstanie Chrystusa otwarta jest otchłań, ziemia jest odnowiona chrztem katechumenów, niebo otwiera się Duchem Świętym. Otwarta otchłań zwraca martwych, odnowiona ziemia wydaje na świat wskrzeszanych, otwarte niebo przyjmie wstępujących. Otchłań zwraca więźniów ku górze, ziemia wysyła pogrzebanych na niebo, niebo przyjętych przezeń przedstawia Panu.
Święty Ambroży Mediolański.
Mądrość powiedziała, że w dzień wesela zapominają o nieszczęściu. Dzisiejszy dzień zmusza nas, aby zapomnieć pierwszy, ogłoszony na nas wyrok. Wtedy spadliśmy z nieba na ziemię; teraz Niebiański uczynił i nas niebiańskimi. Wtedy przez grzech zakrólowała śmierć; teraz życie znowu otrzymało władzę przez prawdę. Wtedy jeden otworzył wejście dla śmierci; i teraz przez jednego wprowadza się znowu życie. Wtedy przez śmierć odpadliśmy od życia; teraz życiem unicestwia się śmierć. Wtedy ze wstydu chowali się pod figowcem; teraz z chwałą zbliżyli się do drzewa życia. Wtedy za przestępstwo wygnani byli z raju; teraz przez wiarę wstępujemy do raju. Co powinniśmy po tym zrobić? Cóż innego, jak nie skoczyć na podobieństwo gór i wzgórz, o których głosił prorok [Dawid], mówiąc: „Góry skakały jak barany, pagórki – niby jagnięta”. I tak, przyjdźcie, rozradujmy się w Panu! On skruszył moc wroga i wywiesił dla nas zwycięski znak krzyża, poraziwszy przeciwnika. Zawołajmy głosem radości, jakim zazwyczaj wołają zwycięzcy nad trupami zwyciężonych.
Święty Grzegorz z Nyssy
Oto nastąpiło dla nas upragnione, zbawcze święto, dzień zmartwychwstania Pana naszego Jezusa Chrystusa. To święto jest zalążkiem pokoju, źródłem pojednania, zniszczenia wrogów, zburzenia śmierci, zagładą diabła. Dzisiaj ludzie zjednoczyli się z aniołami, i cieleśni, razem z bezcielesnymi mocami, wznoszą pochwalne pieni Bogu. Dzisiaj Pan skruszył wrota piekła i samą osobę śmierci zniszczył. Ale co mówię, osobę śmierci? Nawet samo imię śmierci zmienił: ona teraz nazywa się już nie śmiercią, ale spoczynkiem i snem.
Święty Jan Złotousty
Pascha – święto powszechne i największe… Gdyż Zmartwychwstanie Chrystusa dogłębnie zmieniło i ziemię, i piekło, i niebo… Na ziemię Zmartwychwstały Pan posłał Ducha Świętego i oświęcił na ziemi Cerkiew Chrystusową – filar i podporę Prawdy, która będzie na ziemi do skończenia wieków, i bramy piekieł nie przemogą jej… Do piekła zstąpiła dusza Pana po Jego śmierci, skruszyła piekło i zmartwychwstała… Na niebo wszedł Zmartwychwstały Chrystus i założył tam Cerkiew, do której weszły i wciąż wchodzą dusze wszystkich sprawiedliwych… Cerkiew zjednoczyła Niebo i ziemię. Mamy jedną Cerkiew – ziemską i niebiańską. Wszystko zrobił dla nas Pan, nie bądźmy więc zdrajcami i zabójcami samych siebie. Oczyśćmy i uświęćmy swoje dusze w sakramentach świętej Cerkwi.
Święty Makary, metropolita moskiewski
za: pravoslavie.ru
fot. za: pravoslavie.ru