Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Synaksarion Czwartku V Tygodnia Wielkiego Postu - Czytanie Wielkiego Kanonu
tłum. ks. Henryk Paprocki, 29 marca 2017
Stichosy:
Chryste mój, daj wzory pokuty
śpiewającym Tobie w tym dniu Wielki Kanon.
Ten zaiste największy ze wszystkich kanonów wspaniale i kunsztownie ułożył oraz napisał święty ojciec Andrzej, arcybiskup Krety, zwany także Jerozolimskim [1]. Andrzej został oddany na naukę czytania i pisania, i po opanowaniu nauk w czternastym roku życia opuścił rodzinne miasto Damaszek. Po przybyciu do Jerozolimy prowadził tam ciche życie monastyczne w milczeniu i we wszelkiej pobożności oraz czystości. Święty Andrzej pozostawił Kościołowi Bożemu wiele innych pożytecznych dla zbawienia dzieł: homilie, a także kanony na wielkie święta, z których pewne są w użyciu, a inne nie [2] . Wraz z wieloma innymi kanonami ułożył także ten Wielki Kanon, niezwykle rozrzewniający, bowiem opracował jego pieśni wyszukawszy i zebrawszy różne historie ze Starego i Nowego Testamentu, to jest od Adama aż do samego Wniebowstąpienia Chrystusa i nauczania apostołów. Przez te historie poucza każdą duszę, aby starała się w miarę swoich możliwości naśladować wszystko to, co dobre i opisane w tym kanonie, ale unikała wszelkiego zła i zawsze przybiegała do Boga przez pokutę, łzy, spowiedź i inne rzeczywiście przyjemne Mu czyny.
Zaiste ten kanon jest tak obszerny i rozrzewniający, że może zmiękczyć najbardziej zaciętą duszę i pobudzić do pożytecznej trzeźwości, uważnego i dobrego życia, jeśli tylko jest on śpiewany ze skruszonym sercem i należytą uwagą. Święty Andrzej ułożył ten kanon wtedy, gdy święty patriarcha jerozolimski Sofroniusz [3] napisał żywot świętej Marii Egipskiej [4] . Ten żywot także pobudza do wielkiego rozrzewnienia i daje wielką pociechę tym, którzy zgrzeszyli i którzy grzeszą, jeśli tylko decydują się porzucić zło.
Postanowiono czytać ten Wielki Kanon dzisiaj jeszcze z tego oto powodu: Święta Czterdziesiątnica zbliża się już do końca, więc żeby ludzie leniwi w pełnieniu wysiłków duchowych nagle o tym wszystkim nie zapomnieli i nagle nie porzucili wstrzemięźliwości, przypomina im o pokucie właśnie Wielki Kanon. Święty Andrzej jak dobry wychowawca przez opowiadanie Wielkiego Kanonu okazuje cnoty wielkich mężów i ich odejście od zła, daje natchnienie ćwiczącym się w ascezie do większego męstwa, aby śmiało dążyli naprzód.
Patriarcha Sofroniusz swoją wspaniałą historią kieruje nas ku cnocie, wznosi do Boga i poucza, abyśmy nie upadali na duchu i nie popadali w rozpacz, jeśli kiedykolwiek byliśmy w niewoli jakichś grzechów. Opowieść o Marii Egipskiej pokazuje, jak wielka jest przyjaźń Boga do człowieka i miłosierdzie dla tych, którzy całą duszą porzucają dawne grzechy. Kanon ten nazywany jest wielkim, być może jak niektórzy mówią, wychodząc z następujących przesłanek i faktów: dlatego, że jego twórca, będąc pracowitym, ułożył go w szczególny sposób: podczas gdy w innych kanonach mamy po trzydzieści lub trochę więcej troparionów, to w tym mamy ich dwieście pięćdziesiąt i dlatego treść kanonu dochodzi do każdego, przenika i dotyka go, tocząc niewyrażalną słodycz. Właściwie więc i słusznie nazywany jest ten kanon wielkim, albowiem wywołuje wielkie rozrzewnienie, i dlatego jest przeznaczony na Wielki Post. Ten wyjątkowy, wspaniały i wielki kanon oraz żywot świętej Marii Egipskiej tenże ojciec nasz Andrzej po raz pierwszy przywiózł do Konstantynopola, gdy został posłany przez patriarchę jerozolimskiego Teodora na szósty sobór. Wtedy to odważnie wystąpił przeciwko monoteletom, będąc jeszcze zwykłym mnichem, po czym został zaliczony do duchowieństwa wielkiej świątyni w Konstantynopolu [5] i wyświęcony na diakona oraz powierzono mu opiekę nad sierotami. Wkrótce Andrzej został arcybiskupem Krety. Później dopłynąwszy do Melityny [6] na wyspie Lesbos, w pobliżu pewnego miejsca zwanego Hieris, odszedł do Pana, przebywając na swojej
katedrze przez dość długi czas.
Boże, dla Jego wstawiennictwa zmiłuj się nad nami. Amen.
Przypisy:
[1] Św. Andrzej z Krety, znany również jako Andrzej z Jerozolimy (ok. 650-712 lub 726), biskup Gortyny na
Krecie, teolog, twórca kanonów oraz homilii. Wspomnienie liturgiczne 4 VII.
[2] Św. Andrzej napisał pełne kanony na liczne święta: 1) obecnie używane: Wskrzeszenie Łazarza, Niedziela Mirofor, Połowa Pięćdziesiątnicy, Narodzenie Bogurodzicy, Poczęcie Bogurodzicy, Narodzenie Jana Chrzciciela (24 VI), Św. Ignacego Antiocheńskiego (20 XII); 2) obecnie nieużywane: Podwyższenie Krzyża Świętego, Spotkanie Pańskie, Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 VI), Św. Męczennika Trofima (23 VII) i Św. Siedmiu Braci Machabeuszy (1 VIII).
[3] Św. Sofroniusz z Damaszku (ok. 560-638),biskup, pisarz chrześcijański, patriarcha Jerozolimy w latach 634-638. Autor 23 zachowanych ód o treści dogmatycznej, pisanych anakreontykami, oraz kazań. Jego twórczość hagiograficzna obejmuje między innymi żywoty Egipcjan św. Jana i Cyrusa oraz Marii Egipskiej. Jako jeden z pierwszych sprzeciwił się nauczaniu patriarchy Konstantynopola Sergiusza, który pragnąc zażegnać spór o monoteletyzm, sformułował teorię monoenergytyzmu, czyli jednej woli Jezusa Chrystusa. Wspomnienie liturgiczne 11 III.
[4] Św. Maria Egipska, Maria Egipcjanka (ok. 344 w Egipcie-ok. 421 na pustyni koło Jerycha), nawrócona jawnogrzesznica, pustelnica i pokutnica. Wspomnienie liturgiczne 1 IV oraz w czwartek i niedzielę V Tygodnia Wielkiego Postu.
[5] Czyli katedry Hagia Sophia w Konstantynopolu.
[6] Melityna, miasto na wyspie Lesbos.
za: liturgia.cerkiew.pl
Chryste mój, daj wzory pokuty
śpiewającym Tobie w tym dniu Wielki Kanon.
Ten zaiste największy ze wszystkich kanonów wspaniale i kunsztownie ułożył oraz napisał święty ojciec Andrzej, arcybiskup Krety, zwany także Jerozolimskim [1]. Andrzej został oddany na naukę czytania i pisania, i po opanowaniu nauk w czternastym roku życia opuścił rodzinne miasto Damaszek. Po przybyciu do Jerozolimy prowadził tam ciche życie monastyczne w milczeniu i we wszelkiej pobożności oraz czystości. Święty Andrzej pozostawił Kościołowi Bożemu wiele innych pożytecznych dla zbawienia dzieł: homilie, a także kanony na wielkie święta, z których pewne są w użyciu, a inne nie [2] . Wraz z wieloma innymi kanonami ułożył także ten Wielki Kanon, niezwykle rozrzewniający, bowiem opracował jego pieśni wyszukawszy i zebrawszy różne historie ze Starego i Nowego Testamentu, to jest od Adama aż do samego Wniebowstąpienia Chrystusa i nauczania apostołów. Przez te historie poucza każdą duszę, aby starała się w miarę swoich możliwości naśladować wszystko to, co dobre i opisane w tym kanonie, ale unikała wszelkiego zła i zawsze przybiegała do Boga przez pokutę, łzy, spowiedź i inne rzeczywiście przyjemne Mu czyny.
Zaiste ten kanon jest tak obszerny i rozrzewniający, że może zmiękczyć najbardziej zaciętą duszę i pobudzić do pożytecznej trzeźwości, uważnego i dobrego życia, jeśli tylko jest on śpiewany ze skruszonym sercem i należytą uwagą. Święty Andrzej ułożył ten kanon wtedy, gdy święty patriarcha jerozolimski Sofroniusz [3] napisał żywot świętej Marii Egipskiej [4] . Ten żywot także pobudza do wielkiego rozrzewnienia i daje wielką pociechę tym, którzy zgrzeszyli i którzy grzeszą, jeśli tylko decydują się porzucić zło.
Postanowiono czytać ten Wielki Kanon dzisiaj jeszcze z tego oto powodu: Święta Czterdziesiątnica zbliża się już do końca, więc żeby ludzie leniwi w pełnieniu wysiłków duchowych nagle o tym wszystkim nie zapomnieli i nagle nie porzucili wstrzemięźliwości, przypomina im o pokucie właśnie Wielki Kanon. Święty Andrzej jak dobry wychowawca przez opowiadanie Wielkiego Kanonu okazuje cnoty wielkich mężów i ich odejście od zła, daje natchnienie ćwiczącym się w ascezie do większego męstwa, aby śmiało dążyli naprzód.
Patriarcha Sofroniusz swoją wspaniałą historią kieruje nas ku cnocie, wznosi do Boga i poucza, abyśmy nie upadali na duchu i nie popadali w rozpacz, jeśli kiedykolwiek byliśmy w niewoli jakichś grzechów. Opowieść o Marii Egipskiej pokazuje, jak wielka jest przyjaźń Boga do człowieka i miłosierdzie dla tych, którzy całą duszą porzucają dawne grzechy. Kanon ten nazywany jest wielkim, być może jak niektórzy mówią, wychodząc z następujących przesłanek i faktów: dlatego, że jego twórca, będąc pracowitym, ułożył go w szczególny sposób: podczas gdy w innych kanonach mamy po trzydzieści lub trochę więcej troparionów, to w tym mamy ich dwieście pięćdziesiąt i dlatego treść kanonu dochodzi do każdego, przenika i dotyka go, tocząc niewyrażalną słodycz. Właściwie więc i słusznie nazywany jest ten kanon wielkim, albowiem wywołuje wielkie rozrzewnienie, i dlatego jest przeznaczony na Wielki Post. Ten wyjątkowy, wspaniały i wielki kanon oraz żywot świętej Marii Egipskiej tenże ojciec nasz Andrzej po raz pierwszy przywiózł do Konstantynopola, gdy został posłany przez patriarchę jerozolimskiego Teodora na szósty sobór. Wtedy to odważnie wystąpił przeciwko monoteletom, będąc jeszcze zwykłym mnichem, po czym został zaliczony do duchowieństwa wielkiej świątyni w Konstantynopolu [5] i wyświęcony na diakona oraz powierzono mu opiekę nad sierotami. Wkrótce Andrzej został arcybiskupem Krety. Później dopłynąwszy do Melityny [6] na wyspie Lesbos, w pobliżu pewnego miejsca zwanego Hieris, odszedł do Pana, przebywając na swojej
katedrze przez dość długi czas.
Boże, dla Jego wstawiennictwa zmiłuj się nad nami. Amen.
Przypisy:
[1] Św. Andrzej z Krety, znany również jako Andrzej z Jerozolimy (ok. 650-712 lub 726), biskup Gortyny na
Krecie, teolog, twórca kanonów oraz homilii. Wspomnienie liturgiczne 4 VII.
[2] Św. Andrzej napisał pełne kanony na liczne święta: 1) obecnie używane: Wskrzeszenie Łazarza, Niedziela Mirofor, Połowa Pięćdziesiątnicy, Narodzenie Bogurodzicy, Poczęcie Bogurodzicy, Narodzenie Jana Chrzciciela (24 VI), Św. Ignacego Antiocheńskiego (20 XII); 2) obecnie nieużywane: Podwyższenie Krzyża Świętego, Spotkanie Pańskie, Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 VI), Św. Męczennika Trofima (23 VII) i Św. Siedmiu Braci Machabeuszy (1 VIII).
[3] Św. Sofroniusz z Damaszku (ok. 560-638),biskup, pisarz chrześcijański, patriarcha Jerozolimy w latach 634-638. Autor 23 zachowanych ód o treści dogmatycznej, pisanych anakreontykami, oraz kazań. Jego twórczość hagiograficzna obejmuje między innymi żywoty Egipcjan św. Jana i Cyrusa oraz Marii Egipskiej. Jako jeden z pierwszych sprzeciwił się nauczaniu patriarchy Konstantynopola Sergiusza, który pragnąc zażegnać spór o monoteletyzm, sformułował teorię monoenergytyzmu, czyli jednej woli Jezusa Chrystusa. Wspomnienie liturgiczne 11 III.
[4] Św. Maria Egipska, Maria Egipcjanka (ok. 344 w Egipcie-ok. 421 na pustyni koło Jerycha), nawrócona jawnogrzesznica, pustelnica i pokutnica. Wspomnienie liturgiczne 1 IV oraz w czwartek i niedzielę V Tygodnia Wielkiego Postu.
[5] Czyli katedry Hagia Sophia w Konstantynopolu.
[6] Melityna, miasto na wyspie Lesbos.
za: liturgia.cerkiew.pl